هنری موزلی

هنری موزلی، در23 نوامبر سال 1887 در ویموث واقع در ولایت دورست شایر انگلستان زاده شد. پدرش یک زیست شناس و استاد تشریح تطبیقی بود. موزلی کودک بسیار باهوشی بود و زمانی که تنها چهار سال داشت، پدرش را از دست داد.

در سال 1910، درسن23 سالگی به گروهی پیوست که زیر نظر ارنست رادرفورد در دانشگاه ویکتوریا در منچستر کار می کردند. او با این گروه به مدت دو سال همکاری داشت و در این جمع به عنوان شایسته ترین فرد شناخته شد. پس از چندی موزلی بر آن شد تا کار«براگ» و «بارکلا» را با هم درآمیزد. او برای طبقه بندی پرتوهای x مربوط به فلزهای گوناگون از روش نسبتاً ناقص بارکلا برحسب نفوذ پذیری، چشم پوشی کرد و به جای آن، هم چون براگ، پرتوهای یاد شده را از بلورها گذراند و طول موج آنها را با دقت اندازه گرفت. این کار در سال 1912 انجام شد، یعنی زمانی که هنوز موزلی به آکسفورد منتقل نشده بود و به طور مستقل کار می کرد.

او متوجه مجموعه ای از پرتوهای x برای فلزهای کلسیم تا مس، در طول دوره ی چهارم جدول تناوبی شد که طول موج آن ها با پیشروی در این دوره از جدول با نظم چشم گیری کاهش می یافت و بنابراین انرژی بیشتری را از خود به نمایش می گذاشتند. یادآوری می شود که در آن زمان هنوز اسکاندیم در دسترس موزلی قرار نداشت و دراین مجموعه از فلزها، جای بررسی روی پرتوهای x مربوط به این عنصر خالی بود. در واقع، اگر جذر طول موج در نظر گرفته می شد، رابطه به صورت یک خط مستقیم بود و این، نکته ی بسیار مهمی به شمار می رفت. زیرا تغییر در جرم های اتمی که تا آن زمان برای داوری نظم حاکم بر جدول تناوبی مورد توجه بود، چنین نظم بی مانندی را نشان نمی داد.

موزلی با جرم های اتمی عنصرها که تا یک دهم اعشار مشخص شده بود کار می کرد. بنابراین میان عنصرها تفاوت در جرم

کلود لوئی برتوله شیمیدان فرانسوی در 9 دسامبر سال 1748 در دهکده‌ای نزدیک دریاچه انسی در فرانسه به دنیا آمد.
پس از تحصیلات اولیه در سال 1770 دانشگاه تورین ایتالیا را برای تحصیلات دانشگاهی در رشته پزشکی برگزید و سپس برای ادامه تحصیل در رشته شیمی به پاریس رفت، که حاصل زحمات وی منجر به انتشار کتابی تحت عنوان مقدمه‌ای بر فن رنگرزی شد که در آن نظریه ابداع روش خاص رنگرزی که  متکی بر پایه‌های علمی نیز بود به نگارش درآمد.

او از نخستین کسانی بود که، همراه با لاوازیه و چند تن دیگر، روش منظمی را برای نام‌گذاری ترکیب های شیمیایی طرح کرد و نظریه‌ی تعادل شیمیایی و تجزیه‌ی مضاعف املاح را به ثبت رساند و نیز موفق به تجزیه آمونیا شد.

کشف خاصیت رنگزدایی کلر و استفاده از آن برای سفید کردن منسوجات و تصفیه آب به وسیله ذغال و خواص انفجاری کلرور پتاس از جمله کارهای او می‌باشد.
قابل ذکر است که این دانشمند فرانسوی انجام آزمایشات خود را در کارگاهی که در قصبه‌ای به نام ژاول نزدیک پاریس می‌باشد انجام داد و به همین جهت آب ژاول که همان محلول کلرور پتاسیم می‌باشد به نام این مکان است. برتوله از دانشمندانی بود که با ناپلئون به مصر رفت.

حسين آقائي

آثار :
    1  آشنايي با صنايع شيمايي
      ويژگي اثر : آشكار ساختن اهميت صنايع شيميايي در هنرستانهاي شيمي
2  تاريخ علم شيمي
      ويژگي اثر : شامل سير تاريخي شكل گيري علم شيمي
3  ترموديناميك شيميايي و نظريه جنبشي
      ويژگي اثر : در اين اثر اصول و كاربردهاي ترموديناميك در شيمي به شيوه ساده اي نگارش يافته و در آن مثالهاي حل شده فراواني آورده شده است. علاوه بر آن، از نظريه جنبشي گاز و نتايج آن بحث گرديده است.
4  حالتهاي ماده
      ويژگي اثر : بيان حالتهاي ماده به شيوه ساده و در عين حال مراعات سطح علمي موضوع
5  راهنماي تدريس شيمي دبيرستان
      ويژگي اثر : چهار جلد با همكاري ساير اساتيد، گنجاندن مطالب لازم در ارتباط با روش تدريس شيمي و نكات علمي لازم
6  سرعت و تعادل
      ويژگي اثر : پرداختن به مباحث سرعت و عوامل موثر بر آن در شيمي و چگونگي برقراي تعادل در واكنشهاي شيميايي
7  شيمي آب
      ويژگي اثر : در دو جلد، شامل خواص شيمي فيزيكي آب و محلولهاي آبي
8  شيمي دبيرستاني
      ويژگي اثر : چهار جلد در نظام قديم آموزشي (سال اول، دوم، سوم و چهارم دبيرستان) با همكاري ساير اساتيد. در اين كتابهاي سعي شده است كه مطالب علمي با شيوه ساده اي به نگارش درآيند
9  شيمي دوره كارداني
      ويژگي اثر : دوجلد، با همكاري ساير اساتيد
10  شيمي سال اول علوم انساني
      ويژگي اثر : با همكاري ساير اساتيد، متناسب بودن با توان يادگيري دانش آموزان سال اول رشته هاي علوم انساني
11  شيمي سال اول نظام جديد آموزشي
      ويژگي اثر : با همكاري ساير اساتيد، نوآوري در تاليف مطالب و رعايت نكات روانشناسي يادگيري
12  شيمي عمومي
      ويژگي اثر : ترجمه
13  شيمي فيزيك بخش تعادل
      ويژگي اثر : ترجمه
14  كاربردهاي شيميايي پتانسيومتري
      ويژگي اثر : ترجمه
15  مباني ترموديناميك شيميايي و نظريه جنبشي
      16  مباني ترموديناميك محلولها و تعادل فاز
      ويژگي اثر : جمع آوري مطالب مفيد درخصوص ترموديناميك محلولها و تعادل فاز ها به گونه اي مختصر
17  مباني سينتيك شيميايي
      ويژگي اثر : سادگي شيوه نگارش، دارا بودن مثالهاي حل شده، شامل بودن مطالب علمي جديد در قلمرو مربوط
18  مسائل شيمي در المپيادهاي جهاني
      ويژگي اثر : آشنا شدن دانش آموزان با سطح شيمي در المپيادهاي شيمي جهاني
19  مقدمه اي بر ترموديناميك آماري
      ويژگي اثر : در اين اثر اركان ترموديناميك آماري و كاربردهاي آن در شيمي به شيوه اي ساده به نگارش در آمده و در آن مثالهاي حل شده زيادي ارائه گرديده است.

وی در سال1326 در شهرستان مرند به دنیا آمد و پس از اتمام تحصیلات مقدماتی، مدرک کارشناسی ارشد خود را در سال 1350 در رشته مهندسی شیمی از دانشگاه فنی استانبول و کارشناسی ارشد شیمی معدنی را در سال 1356 از دانشگاه نیوکاسل انگلستان دریافت کرد. وی تحصیلات دکتری خود را در سال 1360 در همین رشته در دانشگاه نیوکاسل به اتمام رساند و از سال 1350 به عنوان عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز مشغول به فعالیت شد. دکتر دانشور در سال 1374 به درجه دانشیاری و در سال 1382 به درجه استادی ارتقاءپیدا کرد. وی از بنیانگذاران رشته شیمی کاربردی در کشور محسوب می شد به طوریکه با تلاش وی اولین دوره کارشناسی ارشد و دکتری شیمی کاربردی در ایران در دانشکده شیمی دانشگاه تبریز ایجاد شد. دکتر دانشور در سال 1382 عنوان پژوهشگر نمونه آذربایجان شرقی و در سال 1383 عنوان پژوهشگر برتر دانشگاه تبریز را کسب کرد. کتاب اصول کنترل کیفیت آب که توسط ایشان ترجمه شد ، درسال1384 به عنوان کتاب برگزیده سال کشور انتخاب شد.
دکتر دانشور پیش از این نیز بر اساس آمار موسسه اطلاعات علمی (ISI) با قرار گرفتن در جمع یک درصد اول پژوهشگران جهان در رشته­های مربوطه و عبور از مرز تعداد ارجاع به مقالاتشان عنوان دانشمند بین المللی و محقق برجسته عنوان سی ام را کرده بود.

دکتر نظام الدین دانشور استاد گروه شیمی کاربردی و گروه مهندسی شیمی دانشگاه تبریز 21 شهریورماه سال 86، پس از عمری تلاش در عرصه های علمی و پژوهشی دارفانی را وداع گفت.

جان دالتون نظریه اتمی است.

جان دالتون ۱۰ سال پیش از ثبت و اعلان استقلال آمریکا در سال ۱۷۶۶، در انگلستان زاده شد. خانواده او در یک روستایی زندگی می‌کردند. در کودکی، جان به همراه برادرش در یک مزرعه کار می‌کرد و در مغازه پدر در بافتن لباس او را یاری می‌دادند. با وجود فراهم بودن اندکی از لوازم اولیه زندگی آنها خانواده فقیری بودند، بسیاری از پسران فقیر در آن زمان از داشتن تحصیلات محروم بودند، اما جان توانست با خوش‌شانسی در مدرسه‌ای در همان نزدیک زادگاهش مشغول تحصیل شود. او به یادگیری علاقه زیادی نشان می‌داد. آموزگاران نیز او را به یادگیری تشویق می‌کردند. در ۱۲ سالگی، او اولین مدرسه خود را در شهری نزدیک محل اقامتش باز کرد اما به خاطر کمبود پول مجبور به بستن آنجا و کارکردن در مزرعه عمه‎اش شد.

۳ سال بعد، به همراه برادر بزرگ‌تر و یکی از دوستانش مدرسه‌ای را در کندال^[۱] انگلیس باز کرد. به تدریس انگلیسی. لاتین، یونانی، فرانسوی و ۲۱ موضوع علمی و ریاضی پرداخت. جان به یادگیری طبیعت و هوای اطراف خود می‌پرداخت. او پروانه‎ها، حلزون‎، و. . . را جمع‌آوری می‌کرد. جان دالتون پی برد که دچار کوررنگی ست و به یادگیری آن روی آورد. در ۱۷۹۳، جان به عنوان معلم خصوصی به منچستر رفت و در کالج جدید مشغول به تدریس شد. و در آنجا به مشاهده رفتار گازها پرداخت.

او به عناصر و اجزاء مختلف و چگونگی درست شدن آنها اندیشید. جان نظریه‌ای داشت که بر طبق آن، هر عنصری از اتم‎های مجزا تشکیل شده و تمام عناصر با یکدیگر متفاوت هستند زیرا اتم‌های سازنده هر کدام از آنها، با دیگری متفاوت است.

او فکر می‌کرد که هر عنصری وزن مخصوص می‌دارد، زیرا از اتم‌های متفاوتی تشکیل شده. در سال ۱۸۰۸، جان دالتون کتابی با مضمون، منتشر کرد که در آن وزن بسیاری از اتم‌های شناخته شده را جمع‌آوری و لیست کرده بود. مقدار عددی وزن‌هایی که او محاسبه کرده کاملاً دقیق نبودند، اما مبنایی بودند برای ، اگرچه بسیاری نظریه دالتون در مورد ساختار اتم را نپذیرفتند، اما وی بر تحقیقات خود برای دفاع از نظریه‌اش ادامه می‌داد.

جان دالتون در سال ۱۸۴۴ درگذشت، او با افتخار در انگلستان به خاک سپرده شد. بیش از ۴۰۰,۰۰۰ نفر بدن بی‌جان او را هنگام قرار گرفتن در تابوت مشایعت کردند. آخرین تجربه و آزمایش مربوط به او بررسی چشم نگهداری شده او در سال ۱۹۹۵ بود تا دلیل کوررنگی او را معلوم کنند. ثابت شد که کوررنگی او از نوع نادری است که به

امام جعفر صادق علیه السلام (۱۴۸ ـ ۸۲ هـ . ق. / ۷۷۰ ـ ۷۰۵ م.). در علم کیمیا ایشان نخستین کسی بودند که عقیده به عناصر چهارگانه (عناصر اربعه) آب ، آتش ، خاک و باد را متزلزل کردند. از فرموده‌های ایشان است که : «من تعجب میکنم مردی چون ارسطو چگونه متوجه نشده بود که خاک یک عنصر نیست. بلکه عنصرهای متعددی در آن وجود دارد.» ایشان هزار سال پیش از پرسینلی ، لاووازیه و … دریافته بود که در آب چیزی هست که میسوزد (که امروزه آن را هیدروژن مینامند). 

از امام صادق (ع) ، رساله‌ای در علم کیمیا تحت عنوان «رسالة فی علم الصناعة و الحجر المکرم» باقیمانده که دکتر «روسکا» آن را به زبان آلمانی ترجمه و در سال ۱۹۲۴ آن را تحت عنوان «جعفر صادق امام شیعیان ، کیمیاگر عربی» در «هایدبرگ» به چاپ رسانده است. به عنوان مثال و برای آشنایی با نظرات حضرت صادق (ع) در شیمی ، خلاصه‌ای از بررسی دکتر «محمد یحیی هاشمی» را در ذیل درج می کنیم: از شرحی که امام صادق (ع) برای اکسید میدهد، چنین معلوم میشود که اکسید جسمی بوده که از آن برای رفع ناخالصی در فلزات استفاده شده است. ایشان تهیه اکسید اصغر (اکسید زرد) را از خود و آهن و خاکستر به کمک حرارت و با وسایل آزمایشگاهی آن دوره ، مفصلا شرح داده و نتیجه عمل را که جسمی زرد رنگ است، اکسید زرد نام نهاده‌اند. این شرح کاملا با فروسیانید پتاسیم که جسمی است زرد رنگ به فرمول K4[FeCN6]منطبق است و … . نتیجه عمل بعد از طی مراحلی ایجاد و تهیه طلای خالص است. امروزه نیز از همین خاصیت سیانور مضاعف طلا و پتاس برای آبکاری با طلا استفاده می شود.

جابر بن حیان (۲۰۰ ـ ۱۰۷ هـ . ق / ۸۱۵ ـ ۷۲۵ میلادی) جابربن حیان معروف به صوفی یا کوفی ، کیمیاگر ایرانی بوده و در قرن نهم میلادی میزیسته و بنا به نظریه اکثریت قریب به اتفاق کیمیاگران اسلامی ، وی سرآمد کیمیاگران اسلامی قلمداد می شود. شهرت جابر نه تنها به جهان اسلام محدود نمی شود و غربیها او را تحت عنوان «گبر»می شناسند.ابن خلدون درباره جابر گفته است: جابربن حیان پیشوای تدوین کنندگان فن کیمیاگری است. جابربن حیان ، کتابی مشتمل بر هزار برگ و متضمن ۵۰۰ رساله ، تالیف کرده است. «برتلو» شیمیدان فرانسوی که به «پدر شیمی سنتز» مشهور است، سخت تحت تاثیر جابر واقع شده و می گوید: «جابر در علم شیمی همان مقام و پایه را داشت که ارسطو در منطق .» جورج سارتون می گوید: «جابر را باید بزرگترین دانشمند در صحنه علوم در قرون وسطی دانست.» اریک جان هولیمارد ، خاورشناس انگلیسی که تخصص وافری در پژوهشهای تاریخی درباره جابر دارد، چنین می نویسد: جابر شاگرد و دوست امام صادق (ع) بود و امام را شخصی والا و مهربان یافت؛ بطوری که نمیتوانست از او جدا ولی بی نیاز بماند. جابر می کوشید تا با راهنمایی استادش ، علم شیمی را از بند افسانه‌های کهن مکاتب اسکندریه برهاند و در این کار تا اندازه‌ای به هدف خود رسید. برخی از کتابهایی که جابر در زمینه شیمی نوشته عبارتند از : الزیبق ، کتاب نارالحجر ، خواص اکسیرالذهب ، الخواص ، الریاض و … . وی به آزمایش بسیار علاقمند بود. از این رو ، می توان گفت نخستین دانشمند اسلامی است که علم شیمی را بر پایه آزمایش بنا نهاد. جابر نخستین کسی است که اسید سولفوریک یا گوگرد را از تکلیس زاج سبز و حل گازهای حاصل در آب بدست آورد و آن را زینت الزاح نامید. جابر اسید نیتریک یا جوهر شوره را نیز نخستین بار از تقطیر آمیزه‌ای از زاج سبز ، نیترات پتاسیم و زاج سفید بدست آورد.

رازی ، ابوبکر محمد بن زکریا (۳۱۳ ـ ۲۵۱ هـ . ق / ۹۲۳ ـ ۸۶۵ م.) زکریای رازی به عنوان یکی از بزرگترین حکیمان مسلمان شناخته شده و غربیها او را به نام «رازس» می شناسند. رازی در علم کیمیا ، روش علمی محض را انتخاب کرده و بر خلاف روشهای تمثیلی و متافیزیک ، به روشهای علمی ارزش زیادی قائل شده. رازی موسس علم شیمی جدید و نخستین کسی است که «زیست شیمی» را پایه‌گذاری نموده است. دکتر «روسکا» شیمیدان آلمانی گفته است: «رازی برای اولین بار مکتب جدیدی در علم کیمیا بوجود آورده است که آن را مکتب علم شیمی تجربی و علمی می توان نامید. مطلبی که قابل انکار نیست اینست که زکریای رازی پدر علم شیمی بوده است.» کتابهای او در زمینه کیمیا در واقع اولین کتابهای شیمی است. مهمترین اثر رازی در زمینه کیمیا کتاب «سرالاسرار» است. ظاهرا رازی ۲۴ کتاب یا رساله در علم کیمیا نوشته که متاسفانه فقط معدودی از آنها بدست آمده و در کتابخانه‌های مشهور دنیا نگهداری می شود. وی نخستین بار از تقطیر شراب در قرع و انبیق ماده‌ای بدست آورد که آن را الکحل نامید که بعدها به هر نوع ماده پودری شکل حتی به جوهر هم داده شد، از این رو آن جوهر را جوهر شراب نیز نامیدند. گفته میشود که رازی کربنات آمونیوم را از نشادر و همچنین کربنات سدیم را تهیه کرده است.

ابن سینا ، حسین (۴۲۸ ـ ۳۷۰ هـ . ق / ۱۰۳۶ ـ ۹۸۰ م.) ابن سینا ملقب به شیخ الرئیس ، بزرگترین فیلسوف و دانشمند اسلامی و چهره‌ای بسیار موثر در میدان علوم و فنون است. غربیها وی را به نام «اوسینیا» میشناسند. ابن سینا ، رنجی برای کیمیاگری و ساختن طلا نکشید؛ زیرا او به استحاله باور نداشت و صریحا تبدیل فلزات به یکدیگر را ناممکن و غیر عملی میدانست. ابو علی سینا از ادویه منفرد ، ۷۸۵ قلم دارو را به ترتیب حروف ابجد نام برده و به ذکر ماهیت آنها پرداخته و خواص تاثیر آن داروها را شرح داد. وی ضمن توصیف این مواد ، آگاهیهای جالبی در زمینه «شیمی کانی» به خوانندگان می دهد و می گوید از ترکیب گوگرد و جیوه می توان شنگرف تهیه کرد. وی نخستین کسی است که خواص شیمیایی الکل و اسید سولفوریک را از نظر دارویی شرح داد. بیرونی ، ابوریحان محمد (۴۴۲ ـ ۳۶۲ هـ . ق / ۱۰۵۰ ـ ۹۷۲ م.) کانی شناس و دارو شناس جهان اسلام و یکی از بزرگترین دانشمندان اسلام است که با ریاضیات ، نجوم ، فیزیک ، کانی شناسی ، دارو سازی و اغلب زبانهای زنده زمان خود آشنایی داشته است. یکی از آثار مهم بیرونی در شیمی کتاب الجواهر وی است که در بخشی از آن ، نتایج تجربی مربوطه به تعیین جرم حجمی امروزی آنها تفاوت خیلی کم دارد و یکی از کاربردهای مهم وی به شمار می رود که در علوم تجربی ، انقلابی بزرگ به وجود آورد. برای تعیین جرم اجسام ، ترازویی ابداع کرد. بیرونی همچنین در کتاب الجماهیر (در شناسایی جوهرها) به معرفی مواد کانی به ویژه جواهرات گوناگون پرداخت. بیرونی ، چگالی سنج را برای تعیین جرم حجمی کانیها به ویژه جوهرها و فلزها نوآوری کرد که در آزمایشگاه امروزی کاربرد دارد.